Валька

Валька назва за нєпечену цеглу направену з блата и сушену на слунку. Блато ше обично мишало з писком и сламу же би достала лєпши конструктивни свойства и же би ше лєгчейше повязовало, а у даєдних крайох швета и з балєґу. Тота мишанїна би ше кладла до древених фурмох и сушела на слунку. При мурованю би ше повязовала зоз швижим блатом(1). Оптималне одношенє компоненти глїни за вальку: 15% глїни, 10-30% праху и 55-75% финого писку(2).

Нєпечена цегла найстарши будовательни материял, розширени по цалим швеце, од Азиї, Африки(3), Европи по Америку дзе Индиянци Аризони, Нового Мексика и Мексика будовали з вальку. Валькова архитектура датирована на вецей як 5.100 роки п.н.е.(4)

Будинки з валькох барз витримовни, а окрем того же їх правенє найтуньше, акумулую енерґию (добри су изолатор) та су вжиме цепли, а влєце жимни.(5)

File: Kuca_od_cerpica_egipat.jpg

Моц

У сухих климатских условийох, вальково структури винїмно витримовни и заступени су у даєдних з найстарших постояцих будинкох на швеце. Найвекши будинок направени з валькох то будинок направени з єдней файти валькох (адобе цегла) то твердиня Арт-е Бам у Ирану зоз 500. п.н.е. Твердиня часточно звалєна у руйнуюцим трешеню жеми 26. децембра 2003. року. Вальки будинку даваю значни предносци пре свою векшу термалну масу, алє ше зна же су окреме подложни очкодованьом пре трешеня жеми кед же ше на даяки способ нє змоцня.(9,10) Случаї у хторих вальково структури були значно очкодовани под час трешеня жеми уключую трешенє жеми у Ґватемали 1976. року, трешенє жеми у Баму 2003. року и трешенє жеми у Чилеу 2010. року.

Дистрибуция

Будинки направени з глїни осушени на слунку узвичаєни ширцом по швеце (Блїзки восток, Заходна Азия, Сиверна Африка, Южна Америка, Югозаходна Сиверна Америка, Шпания и Восточна Европа.(11) Вальку хасновали старобивательски народи Америки у югозаходних Зєдинєних Державох, Мезоамерики и Андох под час даскелїх тисячох рокох.(12) Пуеблански народи будовали структури з валькох з чомовами або кошарами валькох, аж док Шпанци нє уведли правенє цегли. Вальково цегли хасновани у Шпаниї од позного бронзового и желєзного часу (од осмого вику п.н.е.).(13) Єй широке хаснованє може ше приписац єдноставносци дизайну и правеня, и економичносци.(14)