Ложка

Ложка, попри видлїчки и ножа, часц прибору за єдзенє у форми углїбеней плїткей судзинки на початку длугокей ручки. Служи за залапйованє чечней и получечней поживи и даєдней черствей поживи (рискаша и дробна пожива). Ложка ше спомина и як мерна єдинка при вареню (велька юшкова ложка од 15 мл и мала ложичка за чай од 5 мл). Ложки ше продукую зоз металу, древа и пластики.

Колекция ложкох кральовских фамелийох

Походзенє слова

Назва ложка походзи зоз праславянского язика: *lъžica (lŭžĭca) (*lyžьka (lŭžĭka)), зоз *lъga (закривене, углїбене) + *-ica : старовиходнословацкого/старорусийского лъжица, лъжька, церковнославянского/старославянского лъжица, укр. ло́жка, болг. лъжи́ца.

Терминолоґия

Ложка составена зоз заокруглєней судзинки и ручки. Ручка у форми длуговастей палїчки и часто ше наволує стебелко. Стебелко ше може закончовац зоз оштрим верхом або може буц украшене зоз округлим верхом. Украшени закончуюци верхи ложкох, хтори можу буц розличней грубини, описани зоз рижнима поняцами як цо то „жалудз”, „записани конєц” (спирални украс на кулї), „дзивоцка глава” (биста), „диямантски верх”, „апостол” и були окреме популарни у Англиї од 14. по 17. вик.

История

Зачувани прикладнїки розличних формох ложкох хтори хасновали стари Єгипчанє, а то ложки зоз єлефантовей (слоновей) косци, кварцу, керамики и древа и велї од нїх маю удлабани вирски симболи. Ище под час неолитскей цивилизациї Озиери на Сардиниї ше хасновали керамични варешки и ложки. У Китаю, под час династиї Шанґ, ложки були направени зоз косцох. У Китаю перши прикладнїки ложкох зоз бронзи були дизайновани зоз оштрим верхом, а можебуц ше хасновали и як прибор за єдзенє. Ложки Грекох и Римянох були направени зоз бронзи и стрибла, а ручка мала кончисти верх. У Британским музею єст вєльо прикладнїки розличних файтох ложкох, а розликую ше лєм по тим як углїбена часц и ручка злучени.

Перши стриберни ложки на Києвскей Руси були направени 998. року (на вимаганє супруги княза Володимира).

У муслиманским народзе ше ложки хасновали за єдзенє юшки. Штредньовиково ложки за хаснованє у обисцу звичайно були направени зоз рога крави або древа, а ложки зоз месинґу, калаю и бакару були каждодньово у 15. вику. Подполно описани и записани стриберни ложки у инвентарох кральовских и других обисцох указую на їх окремну вредносц и ридкосц у хаснованю. Найстарша референца у тестаменту зоз 1259. року. У рахункох за облєчиво Едварда I зоз 1300. року споминаю ше златни и стриберни ложки украшени зоз лелиями зоз паризку ознаку. Єдна од найинтересантнєйших штредньовикових ложкох то ложка коруни хтора ше хасновала при корунованю анґлийского, а познєйше и британского краля; тота ложка зоз 12. вику найстарши зачувани предмет британских кральовских витринох.

Комплет апостолских ножох

Комплети апостолских ложкох були популарни дарунок на кресцинох у чаше Тюдорох. Їх ручки, на верху украшени зоз главами або бистами апостолох, окреме интересантни за антикварох. Скорей ше ручки ложкох закончовали зоз жалудзом, обичну ґомбичку або диямантом; концом 16. вику ше на концу ручки починаю удлабовац мустри и печаци, углїбена часц у форми смокви. При реставрациї ручка постава широка и ровна, углїбена часц широка и вайцовей форми, а верх ручки направени у форми познатей як задня нога.

Ложка зоз викруцену ручку на горе

У першей штварцини 18. вику углїбена часц ложки постава узка и елипсаста, зоз язиком або патканьовим хвостом на сподку, а ручка на концу викруцена на горе. Сучасна форма, зоз узшим верхом углїбеней часци од основки и заокруглєним концом ручки нагнутим на долу, почала ше хасновац коло 1760. року.

Файти и хаснованє

Ложки ше першенствено хасную за єдзенє чечней або получечней поживи, як цо то юшка, варива або сладоляд и дробних або пращкових намирнїцох хтори ше нє можу подзвигнуц зоз видлїчку, як цо то рискаша, цукер, житарки и желєни гращок. У юговосточней Азиї ложки примарни прибор за єдзенє; видлїчки ше хасную за ґуранє поживи на ложку. Хаснованє ложки за резанє присутне на Филипинох.

Ложки ше барз вельо хасную при вареню и вислугованю. При печеню цесто достаточно ридке же би ше сипало або спущовало зоз ложку. Цесто такей густосци ше наволує и „капково цесто”. „Камени” торти або други колачи мож направиц праве зоз спущованьом цеста зоз ложки на плех за печенє, а джонийова торта ше може направиц так же ше на горуце подмасцене шитко висипує кукуричну муку зоз ложку.