Поштанска марка

Поштанска марка подрозумює пенєжну проциввредносц поштанскей услуги уциснутей на фалату папера. Поштански марки видаваю пошти же би пенєжно надополнєли услуги посиланя писмох, пакох, розгляднїцох... Марки ше друкує на окремним паперу, у рижних фурмох и зоз зубками доокола пре лєгчейше оддзельованє медзи собу на самим блоку маркох. На поштанскей марки звичайно ше находзи:

назва держави хтора ю видала

номинална вредносц

мотив приказани зоз ґрафику

провадзаци текст

амблем пошти

рок виданя

автор марки

История

Перши идеї о уводзеню марки до хаснованя приписує ше Словенцови Ловренцови Коширови, хтори 1835. року австрийскому министерству тарґовини предложел уводзенє марки як пенєжне надополнєнє, од того хто посила даяке писмо або пак за услуги посиланя, а нє од того хто прима. Тото предкладанє було одбите. Зоз таку идею ше занїмал и Джеймс Шалмерс. Вон три роки познєйше скицировал випатрунок першей марки. Тото предкладанє прилапел Роланд Хил, задлужени за реформу анґлийскей пошти. Перша поштанска марка, наволана one Penny black, видрукована 1. мая 1840. року, а пущена до обтоку 6. мая 1840. року. Мотив на тей марки бул вибрани од понукнутих 1100 предкладаньох. На марки ше находзи портрет кралїци Викториї зоз чарну позадину и єй вредносц єден пени. Пошвидко ше починаю хасновац марки у цалей Европи, а у Сербиї од 1. юлия 1866. року.

Прикмети пошанских маркох

Поштанска марка у виданю Ґрузиї

Фурма поштанских маркох звичайно правоуглова або штироуглова. Пре олєгчане друкованє и оддвойованє єдней од другей, фурма ше по нєшка нє меняла. Заш лєм, пошти даєдних державох видаваю марки и у иншаких фурмох. Троуглово марки ше видавали 60-их рокох у Французкей и у єй африцких колонийох, а єст и округли марки зоз мотивами фодбалу. Познати и виданя у фурми шерца, хтори интересантни тим цо збераю марки (филателистом) и хтори маю рекламну вредносц, окреме пред шветом Святого Валентина. Єст и пейцуглово, шейсцуглово, осемуглово марки, потим у фурми ромбу, ґеоґрафскей мапи, банани, кокосу, гербу держави итд. Пошта Бутану 1973. року видала серию 7 округлих поштанских маркох, хтори источашнє були и ґрамофонски плочи зоз народну музику, историю и гимну Бутану.

Порядни марки, менши по велькосци, єдноставнєйши и друкує ше их у вельким чишлє. Пригодни марки (нєпорядни) векши, квалитетнєйшого виробку и друкує ше их у меншим чишлє.

Фурма марки ше звичайно дефинує як B x H, B подрозумює ширину, а H подрозумює висину поштанскей марки.

Зубки на рубцох марки

З помоцу зубкох на рубцох, марки ше роздвоює єдну од другей. Блочки зоз видрукованима марками ше дзирави на одредзених местох по ширини и висини и так наставаю зубки. Спочатку ше зубки нє правело, так же ше марки прештриговали при самим посиланю писмох, пакох, а дакеди ше их и ручно правело, алє после токого поступку нє були єднаки. З розвойом технолоґиї, оможлївене дзиравенє блочкох по стандардох, а зоз тим и лєгчейше роздвойованє зоз блочку. На интернационалним уровню, зубки ше мера по чишлє на длужини од 2 центи, а означує ше напр. Кс 12½ : 9. Перше число означує же єст 12 ½ зубки у ширини од 2 центи, а друге число означує же єст 9 зубки у висини марки.

Єст и таки комбинациї зубкох:

1. 11 : 9½ : 12 : 11, у тим случаю число зубкох ше рахує з лїва на право, и тоти вредносци предствавяю число зубкох горе-лїво-долу-право;

2. Двобочне або тробочне назубенє, при маркох зоз карнету, у хторим мож препознац положенє марки у самим карнету на основи боку хтори ровни.

Карнет, у филателиї, то блочок вецей поштанских маркох хтори повязани и находза ше у рамику. Тоти марки нє муша буц истей вредносци, алє су тематски повязани, так же ше их видава у рижних нагодох як цо то: ювилейни виданя з нагоди даяких рочнїцох, филателистичних виставох, з нагоди рижних шветох...

Карнет у виданю Финскей

Опрез назубеня у каталоґу звичайно стої з букву ознака назубеня, хтора у зависносци язика на хторим тот каталоґ друковани, означує файту назубеня. Назубенє ше мера з окремнима ключами, рижнима механїчнима шаблонами, а тиж так и зоз рижнима компютерскима програмами. Окрем того назубеня, на єдней марки єст и окремни назубеня хтори ше прави пре безпечносц, односно же би ше онєможлївело фалсификованє тих истих маркох.

Файти назубеня

1. Без назубеня — то марки хтори ше пререзує або на шалтеру кед ше их предава, або такой после друкованя. Причина того то нєдостаток можлївосци дзиравеня и шпорованє при вирабяню. Таки способ ше хасновало на самим початку видаваня поштанских маркох, окреме при маркох нїзших катеґорийох як цо то новински марки и марки за паки.

2. Без назубеня алє зоз дзиравеньом — посциговало ше на шалтеру зоз єдноставнима ножами концом 19. и на початку 20. вику. Праве прето єст марки хтори маю нєправилни назубеня и очкодовани зубки.

3. Линийске назубенє — єдно з перших способох дзиравеня. Блочок ше дзирави перше у єдним, а потим у другим напряме. Резултат такого способу то марки розличних велькосцох и їх угли нєправилни и очкодовани.

Приказ линийского дзиравеня

4. Обичне гребенясте назубенє — блок зоз марками ше дзирави зоз трох бокох источашнє и то так же ше дзирави єдна линия по горизонтали, а два линиї по вертикали. Таки марки маю правилни випатрунок и зачувани шицки штири угли.

Приказ гребенястого дзиравеня

5. Крижне гребенясте назубенє

6. Блок назубенє — назубенє при хторим ше блок источашнє дзирави у цалосци. Розликує ше од гребенястого дзиравеня лєм по швидшим поступку роботи.

7. Комбиноване назубенє — назубенє при хторим горизонталне розличне од вертикалного назубеня. Тот поступок ше нє хаснує часто прето же ше єдна машина хаснує за дзиравенє маркох по горизонтали, а друга по вертикали.

Печац на марки

Печац

Печац уциснути на марки представя форму защити. То окремни печац хтори до папера, на хторим видрукована марка, уциснути у одредзених фурмох. Подобни печац ма и паперови пенєж як форму защити од фалсификованя. У филателиї ма окремну значносц положенє и напрям печаца на марки, так же мож розпознац печац заобрацани за 90 або 180 ступнї. Филателистична вредносц може завишиц од звичайного положеня. Мотив на печацу символични, представя пошту и державу хтора видава марку, так же мож замерковац печаци зоз кральовима корунами, историйнима символами, менами державох, а тиж так и зоз єдноставнима ґрафичнима рисунками рошлїнох и животиньох.

Сировина (папер)

Поштанска марка у виданю Индонезиї

Спочатку папер на хторим ше друковало марки нє бул квалитетни, алє з розвойом технолоґиї продуковало ше вше квалитетнєйши папер зоз рижнима формами защити. За друкованє маркох ше хаснує вредносни папер хтори онєможлївює фалсификованє. Под квалитетним папером подрозумюєме длуготирваци папер одредзеней грубини, папер хтори добре упива фарбу и хтори ма квалитетнє лїпкаче на спаку марки. Даєдни пошти поглєдую же би папер мал и механїчки способносци хтори олєгчую одчитованє, печацованє, сортированє и посиланє поштанских посилкох.

Єст и виданя маркох поєдиних поштох, хтори друковани на иншаких материялох:

древо (фурнир), у виданю швайцарскей пошти

пластика, у виданю нємецкей пошти
алуминийова фолия, у виданю русийскей пошти

златна фолия, у виданю пошти Бурунди

платно, у виданю австрийскей, швайцарскей и италиянскей пошти.

Заш лєм, папер найпрактичнєйши материял за тоту наменку, так же марки друковани на инших материялох пригодни лєм за тих цо збераю марки (филателистох).

Папер хтори ше хаснує за друкованє маркох може буц ручно виробени папер, влакнасти папер, папер зоз гадвабну нїтку, папер у фарби и барз квалитетни папер.

Ґумова позадина

На позадини поштанскей марки находзи ше ценке пасмо лїпкача або ґуми хторе реаґує на дотик води. Нєшка ше ґумове пасмо наноши пред друкованьом маркох. Скорей ше то робело после друкованя, и то зоз щетку. Хасновало ше лїпкаче животиньского походзеня, а познєйше и рошлїнского. Нєшка ше хасную штучни лїпкача.

Файти маркох

★ порядни марки

★пригодни марки

★марки зоз автомату (марки хтори ше хаснує у даєдних поштох при автоматизованим сортированю посилкох)

★официялни, урядово марки (марки за наплацованє державних таксох)

★порто-марки (марки зоз хторима ше наплацує розлику у трошкох посиланя посилки)

★доплатни марки (марки у гуманитарних акцийох, акцийох Червеного крижа, з нагоди борби процив туберкулози...)

★новински марки

★телеґрафски марки

★марки за паки

★особни марки

★воєни марки

Вонкашнї вязи

Vikipedija na bosanskom jeziku, bs.wikipedia.org
Poštanska marka povodom 170 godina Srednje stručne škole u Kragujevcu, danas.rs
Novi simbol Niša: Personalizovana poštanska marka povodom otvaranja nove ugrade niškog aerodroma, gradskiportal018.rs
Poštanska marka u čast stogodišnjice Radio Beograda, danas.rs