Ератостен
Ератостен зоз Кирени (греч. Ἐρατοσθένης; Кирена, 276. п. н. е. - Александрия, 194. п. н. е[1].) бул гречески математичар, поета, атлетичар, ґеоґраф и астроном[2]. Медзи сучаснїками бул познати по назвиску "бета" (гречески число два) бо го у велїх обласцох тримали за другого чловека у цалим Медитеранє. Йому ше приписує системa жемових координатох зоз ґеоґрафскима ширинами и длужинами, а перши є познати науковец хтори вираховал обсяг Жеми, на барз схопни способ.
| Ератостен | |
|---|---|
 Ератостен зоз Кирени
| |
| Особни податки | |
| Датум народзеня | 276. п. н. е. |
| Место народзеня | Кирена, Либия |
| Датум шмерци | 194. п. н. е. |
| Место шмерци | Александрия,
Єгипет |
| Наукова робота | |
| Обласци | математика,
астрономия, ґеоґрафия |
| Познати по | Ератостеново
шитко |
Найрижнороднєйши и єден зоз найвизначнєйших александрийских науковцох, Ератостен, хтори себе наволал филолоґом же би ше розликовал од филозофа, народзел ше у Кирени (нєшка у Либиї) коло 276. року пред нову еру. Перше у Александриї слухал филолоґию, а потим у Атини Зенона, Аристона зоз Хия и Аркесилая. По Калимаховей шмерци Птоломей Еуерґет го поставел за управителя Александрийскей библиотеки. Умар коло 194. року пред нову еру. У елеґиї Ериґони шпивал о атичкому парастови Икарийови, хтори перши од Диониса научел садзиц винову лозу, алє го пияни валалчанє забили. Його дзивка Ериґона зоз своїм вирним псом нашла трупло и обешела ше и, на концу, шицки тройо були учишлєни медзи гвизди. Подобни змист ма и зачувани прозни спис Претваряня до гвиздох (Καταστερισμοί), у хторим викладаю приповедки о наставаню согвиздийох. Дїло зоз тоту назву, хторе маме и хторе ше му приписує, нє його. Од його дїлох барз мало зачуване. Фраґменти поезиї указую вельку схопносц.
Ератостен як поета ишол по драги поети Калимаха, алє вон Калимаха, як виглєдовач, обачлїво превозишол. У своїм вельким дїлу О старей комедиї занїма ше зоз велїма найрозличнєйшима питанями и уплївовал на виучованя своїх нашлїднїкох Еуфрония (Аристархового учителя), Аристофана и Дидима. Од своїх колеґох достал назвиско Бета, бо у найчисленших обласцох своєй роботи вше остал други. Два случаї побиваю таки суд: у своїх Хроноґрафийох у хторих ше намагал же би одредзел час главних историйних подїйох, вон вдерел фундамент геленскей хронолоґиї хтору надалєй могол будовац Аполодор зоз Атини. Кед же и нє бул у обласци математики єден зоз найвекших, заш лєм зоз дошлїдним хаснованьом еґзактних спознаньох основал математичну ґеоґрафию. Главне дїло му було Ґеоґрафия у трох кнїжкох зоз котрима постал прави творец тей науки. У нїм виложел историю ґеоґрафиї од перших початкох при Гомерови по Александрових историчарох, потим роздумовал о форми Жеми за хтору тримал же є лабда. Його главна заслуга состої ше у тим же ше намагал одредзиц обсяг жемовей кулї, понеже знал розстоянє медзи Александрию и Сиєну.
Дал топоґрафию и етноґрафию на основу мапи хтору сам направел. Попри тим, вон ше занїмал и зоз кнїжовно-историйнима, математичнима, филозофскима и хронолоґийнима виучованями. У старих часох Троянска война тримана як историйни факт. Ератостен, наприклад, змесцел руйнованє Трої до 1184. року пред нову еру. Спрам Ератостена, поета Гомер жил 100 роки по Троянскей войни.
Ератостен знал же на дзень лєтней ровнодньовици 22. юния, кед Слунко у найвисшей точки (поладнє), у Сиєни (нєшкайши Асуан), його зарї ошвицую сподок єдней студнї. Одредзел же того истого дня у Александриї Слунково зарї падаю под углом од 7⁰12', а то 50. часц круга. Знаюци розстоянє медзи тима двома местами, 5000 стадиї, могол вираховац длужину того лучного ступня. Спрам тих податкох єден ступень би виношел коло 700 стадиї та би вец обсяг Жеми бул коло 252.000 стадиї, 39.816 km. И погришел лєм за 193 km.[3]
Медзи другима одкрицами Ератостен видумал и способ за видвойованє простих числох од природних (познати як Ератостеново шитко). Достал полєпшану вредносц за нагнутосц еклиптики (нагнуце Жемовей оси), и виробел першу мапу швета засновану на меридиянох ґеоґрафскей длужини и паралелох ґеоґрафскей ширини. У старосци ошлєпел и прето же вецей нє могол читац, вивершел самозабойство.
Референци
ушориц- ↑ The Suda states he died at the age of 80, Censorinus (De die natali, 15) at the age of 81, and Pseudo-Lucian (Makrobioi, 27) at the age of 82.
- ↑ Roller, Duane W. Eratosthenes' Geography. New Jersey: Princeton University Press, 2010
- ↑ Ridpath, Ian (2001). The Illustrated Encyclopedia of the Universe. New York, NY: Watson-Guptill. бок 31. ISBN 978-0-8230-2512-1
Литература
ушориц- Ridpath, Ian (2001). The Illustrated Encyclopedia of the Universe. New York, NY: Watson-Guptill. б. 31
- Aujac, G. (2001). Eratosthène de Cyrène, le pionnier de la géographie. Paris: Édition du CTHS. 224p.
- Bulmer-Thomas, Ivor (1939—1940).Selections Illustlating the History of Greek Mathematics Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
- Diller, A (1934). „Geographical Latitudes in Eratosthenes, Hipparchus and Posidonius”. Klio. 27 (3): 258—269.
- Dorofeeva, A. V. (1988). „Eratosthenes (ca. 276–194 B.C.)”. Mat. V Shkole (на язику: руски) (4): i.
- Dutka, J. (1993).„Eratosthenes' measurement of the Earth reconsidered” Arch. Hist. Exact Sci. 46 (1): 55—66.
Вонкашнї вязи
ушориц- English translation of the primary source for Eratosthenes and the size of the Earth at Roger Pearse.
- Bernhardy, Gottfried: Eratosthenica Berlin, 1822 (PDF) (Latin/Greek), Reprinted Osnabruck 1968 (German)
- About Eratosthenes' methods, including a Java applet
- How the Greeks estimated the distances to the Moon and Sun